Trigeminal Nevralji Nedir?
Trigeminal nevralji (TN), trigeminal sinirden (kraniyal sinir V) kaynaklanan ve genellikle yüzün bir tarafında ani, yoğun bir elektrik çarpması hissi ile kendini gösteren kronik bir ağrı hastalığıdır. Bu ağrı genellikle yanak, çene, alın veya göz çevresinde olur ve günlük aktiviteleri (konuşma, çiğneme, diş fırçalama, yüz yıkama vb.) ciddi şekilde zorlaştırabilir. Genelde ağrı kısa süreli, ancak tekrar edici nöbetler şeklinde görülür. Trigeminal nevralji, yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren şiddetli bir sağlık sorunudur.
Trigeminal Nevraljinin Nedenleri
- Sıklıkla, trigeminal sinire yakın bir kan damarının (genellikle arterin) sinire baskı yapması nedeniyle ortaya çıkar. Bu duruma *nörovasküler kompresyon* denir.
- Nadir durumlarda, multipl skleroz (MS) veya bir beyin tümörü gibi nörolojik hastalıklar da trigeminal nevraljiye neden olabilir.
- Primer (idiopatik) trigeminal nevralji, altta yatan herhangi bir neden olmadan görülebilir.
Trigeminal Nevralji Tedavisi
Tedavi seçenekleri şu şekilde sıralanabilir:
1. İlaç Tedavisi:
- İlk basamak genellikle ilaç tedavisidir.
- Antikonvülsanlar (örneğin, karbamazepin, okskarbazepin) sık kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar sinir aşırı duyarlılığını baskılayarak semptomları kontrol altına almaya çalışır.
- Diğer ilaçlar arasında gabapentin, pregabalin veya baklofen gibi ajanlar yer alabilir.
- Ancak, bazı hastalarda ilaçlar etkisiz kalabilir veya yan etkiler nedeniyle uzun süreli kullanımı sınırlı olabilir.
2. Cerrahi Tedavi:
- İlaçların başarısız olduğu veya dayanılmaz ağrı çeken hastalarda cerrahi girişim düşünülür.
- En etkin cerrahi yöntemlerden biri *Mikrovasküler Dekompresyon (MVD)* ameliyatıdır.
Mikrovasküler Dekompresyon Ameliyatı (MVD)**
Amaç:
MVD’nin amacı, trigeminal sinire baskı yapan kan damarını (genelde arter) sinirden ayrıştırarak basıyı ortadan kaldırmaktır. Bu işlem sırasında sinir üzerindeki tahrişi (ve buna bağlı ağrıyı) ortadan kaldırmak hedeflenir.
Kimlere Uygulanır:
- İlaç tedavisine yanıt vermeyen veya ilaçların yan etkileri nedeniyle tedavi edilmeyen trigeminal nevralji hastalarına önerilir.
- Genelde beyin cerrahisi açısından uygun risk kriterlerine sahip hastalarda uygulanır.
Ameliyat Süreci:
- 1. Anestezi: Hasta genel anestezi altına alınır.
- 2. Cerrahi Kesit: Cerrah, mastoid kemiğin (kafa tabanının arka kısmı) yakınında küçük bir kesi yapar.
- 3. Kraniektomi: Küçük bir kemik penceresi açılarak cerrah trigeminal sinirin olduğu bölgeye erişir.
- 4. Sinir ve Damardan Ayrım: Trigeminal sinire baskı uygulayan kan damarı bulunur. Cerrah bu damarı, sinirden dikkatlice ayırır. Sinirin korunmasını sağlamak için damar ile sinir arasına yumuşak bir tampon (genelde teflon malzemeden) yerleştirilir.
- 5. Kapatma: İşlem tamamlandıktan sonra cerrah, beyin dokusunu ve açılan bölgeyi uygun şekilde kapatır.
Ameliyatın Süresi: Genellikle 2-3 saat sürer.
MVD Ameliyatının Avantajları:
- 1. %70-90 oranında ağrı kesici sonuçlar sağladığı gösterilmiştir.
- 2. Trigeminal sinir zarar görmediği için yüzde uyuşma veya his kaybına neden olmaz.
- 3. İlk uygulamadan itibaren semptomların dramatik bir şekilde azalması mümkündür.
MVD'nin Riskleri ve Dezavantajları
Her cerrahi prosedürde olduğu gibi, MVD’nin de bazı riskleri vardır. Bunlar:
- Beyin omurilik sıvısı (BOS) kaçağı
- Enfeksiyon
- Kanama
- İşitme kaybı (nadiren)
- Yüzde his kaybı (çok nadiren)
- Ameliyat sonrası ağrının tekrar etme riski (%20-30)
Ancak, deneyimli cerrahlar tarafından yapıldığında, MVD’nin komplikasyon oranı genellikle düşüktür.
